“Bugün İzmir’de su krizi dediğimiz şey, yalnızca bir baraj sorunu değil, bir yaşam sorunu.”
Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Koray Önalan, İzmir’de su krizinin yalnızca bir doğal kıtlık değil, aynı zamanda yanlış su yönetiminin sonucu olduğunu vurguluyor. Ona göre sorun, plansızca kullanılan yer altı suları, yok edilen doğal kaynaklar ve yok sayılan habitatların birlikte oluşturduğu bir çöküşün ifadesi.
Sondajla açılan kuyular, kuruyan kaynaklar
İzmir’de barajların hızla tükenmesiyle birlikte gözler yer altı sularına çevrildi. Ancak Önalan’a göre, bu yaklaşım su krizini çözmek bir yana, daha da derinleştiriyor:
“Bugün kuyulardan çekilen su, on beş yıl önce yağan yağmurun süzülerek ulaştığı su. Kuyudan suyu aldığında, sistemin yenilenme şansı tanımıyor.”
Kıyı bölgelerinde açılan kontrolsüz kuyular, deniz suyunun tatlı su yataklarına sızmasına yol açıyor. Çeşme ve Kuşadası gibi kıyı bölgelerinde tuzlu su istilası, içilebilir su kaynaklarını kullanılmaz hale getiriyor.
Yerel yönetimler ve plansız su kullanımı
Önalan, belediyelerin imar izinlerini su altyapısını sorgulamadan vermesini krizin başlıca nedenlerinden biri olarak görüyor.
“Belediye izni veriyor ama bu suyu nasıl sağlayacaksın diye sormuyor. Bugün insanlar ‘suyum yok’ diye belediyeye dayanıyor. Oysa bu izin verilirken sorumluluk alınmamıştı.”
Plansız imar, su altyapısını zorluyor; su krizini büyütürken doğal alanları ve habitatları da tehdit ediyor.
Kuruyan kaynakların ardından gelen habitat çöküşü
Yer altı sularının çekilmesi, yalnızca insanları değil, tüm doğal yaşamı etkiliyor. Önalan’ın altını çizdiği gibi, dağ köylerinde açılan sondaj kuyuları, sadece insan için değil, doğadaki canlılar için de hayat kaynağı olan suları kurutuyor:
“O kaynaklardan domuz su içiyordu, arı su içiyordu, yılan su içiyordu. O kaynakları yok ettiğinizde sadece suyu değil, yaşamı da yok ediyorsunuz.”
Kuruyan kaynaklar, yaban hayvanlarının su arayışıyla kentlere inmesine yol açıyor; doğal yaşamla kent yaşamı arasındaki sınır aşınıyor.
Su krizini yalnızca barajla açıklamak yetmez
Barajlar boşalıyor, yer altı suları tükeniyor… Önalan’a göre, İzmir’in su krizine yalnızca teknik çözümlerle yaklaşmak mümkün değil. Bu, aynı zamanda yönetsel bir zihniyet sorunu:
“Artık elimizde rezerv değil, yalnızca zaman var.”
Birleşmiş Milletler Dünya Su Kalkınma Raporu’na göre, su krizleri yalnızca doğal kaynak kıtlığından değil, kötü yönetim ve plansız tüketimden kaynaklanan insan eliyle yaratılmış krizlerdir.
İzmir’in su meselesi, doğal kaynak yönetimiyle birlikte düşünülmesi gereken, kent yaşamını ve ekosistemi doğrudan etkileyen bir hayati mesele.
Kaynak:
- Birleşmiş Milletler Dünya Su Kalkınma Raporu (UN-Water, 2023) – Water for a Sustainable World
- FAO (2021) – The State of the World’s Land and Water Resources for Food and Agriculture
- UN-Habitat (2022) – World Cities Report: Envisaging the Future of Cities
- UNEP (2022) – Global Biodiversity Outlook 5
Afet kentinin anatomisi – Bölüm 1: Orman yangınları neden afete dönüşüyor?
Afet kentinin anatomisi – Bölüm 2 | Kuruyan barajlar, tükenen akiferler: Su krizi kapıda
