ABD 1980 sonrası aşırı ithalat ile ve üretimini özellikle Uzak Asya’ya taşıyarak, üretimi küresel ölçekte parçalayarak işçi sınıfını baskıladı: Yüksek düzeydeki ve ucuz ithalatın içerdeki üretimi baskılamasına mukabil artan işsizlik ücretleri baskıladı. Almanya ve Çin ise ihracat odaklı büyüme ile ücretleri baskıladı: Daha ucuz ve bu sayede fazla ihracat için ücretlerin baskılanması yönünde politikalar uygulandı.
Trump’ın tarifelerinin yerli üretime dönüşü amaçladığını söylemek için erken zira kendisinin oyunu aldığı bu küreselleşmeden nemalanamamış alt-orta sınıf beyaz Amerikalı erkeklerin çıkarlarını göz ettiğini söylemek pek mümkün değil. Derdinin daha ziyade, AB’ni dağıtmak ve Çin’i zayıflatmak diyebiliriz.
Eğer ithal ettiğiniz ürünü minimum aynı kalitede içerde üretiyorsanız tarife yoluyla fiyatını yükseltmek anlamlı. Bu şekilde yerli üretimi desteklersiniz, evet. ABD’nin şu an öyle bir projeksiyonu yok. Varsa da tarifeler sonraki adım olmalıydı. Önce tarifeyle başlanmaz çünkü eğer içerde aynısını üretmiyorsanız ve bu ürünlerin talebinin fiyat esnekliği düşükse sadece fiyat artırmaya yarar tarifeler. %10 fiyat artışı karşılığında miktar %1 düşerse dış ticaret açığı azalmaz, artar. Türkiye’de yıllardır olan bu.
Başka yerli ürün üretenler de o ithal ürünlerin tüketim miktarını korumaya girişirlerse kendi ürünlerinin fiyatını artıracaklardır ve gelir üzerindeki çatışma tetiklenecektir.
Fed’in bu artacak enflasyona karşı tekrar faiz artırmasından ötürü zaten resesyonun eşiğinde olan ABD ekonomisinin stagflasyona (durgunluk sürecinde enflasyon) gireceği beklentisinden ötürü ABD borsalarının düşüp tahvil faizlerinin artmasına rağmen ben eğer ödenemeyen kredi miktarı bankaların karlarını erozyona uğratacak kadar artmaya devam ederse, Fed’in gümrük tarifelerinin yol açtığı bu enflasyonu baskılamak amacıyla faiz artıracağını beklemiyorum çünkü enflasyon hedeflemesinin enflasyonla hiçbir ilgisi yoktur. Enflasyon hedeflemesinin ana kaygısı finansal kârlardır. Mart 2024’te enflasyon Fed’in hedefi olan %2’nin çok üzerinde %3.4 iken faiz indirimlerini sinyallemeye başlaması, banka karlarının artan ödenemeyen krediler nedeniyle düşüyor olmasıydı. Aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere Fed’in faiz artışları önce ödenemeyen kredileri artırıyor, sonrasında ödenemeyen tüketici kredileri banka karları açısından taşınamaz düzeye geldiğinde enflasyon hedefe varmadan faiz indirimleri geliyor.
Kaynak: Fed
Öte yandan tarife konulan ülkelerin ABD ihraç ürünlerine koyacakları tarifeler de anlamlı. O ülkelerin başka ülkelerden ithal etme imkanları varsa veya bu ABD ürünlerine bağımlılık düzeyleri düşükse bu ticaret savaşlarından ABD kayıpla çıkar.
Aşağıdaki grafik gösteriyor ki, ABD kendisinin ithal ürünlere ve ticaret partnerlerinin kendi ihraç ürünlerine bağımlılık düzeylerine ve talebin gelir ve fiyat esnekliklerine bakarak bir hesaplama yapmadığını gösteriyor.
Aksine her bir ülke için o ülke ile ticaret açığını o ülkeyle ithalatına bölerek bir tarif oranı belirlemiş. Burada bir rasyonalite aramak anlamsız. Ekonomik bir akıl yürütme söz konusu değil…
Kaynak: https://x.com/EtraAlex
