Yapay zeka mesleğinizi elinizden alacak mı?
Aslında bu, çok doğru bir soru değil. Doğru hâli şu şekilde olabilir:
Yapay zeka şu an yaptığınız işin aynısını yapabilecek mi?
Evet.
Daha önemli soru ise ne zaman yapabileceği. Herhangi meslek için tam zamanı belirlemek mümkün değil ancak bu konu birkaç yönden tartışılabilir:
Yön 1 – İşiniz dijitale ne kadar yakın?
İşinizin dijitalleşebilme potansiyeli yapay zekanın eğitilebilme hızını doğrudan etkileyecektir. Hatta belki de sayılabilecek yönlerin en önemlisidir.
Bir yapay zeka modelini eğitmek için çok sayıda ve çeşitli veri gerekmektedir. Örneğin, fotoğrafa bakıp kedi mi yoksa köpek mi olduğunu anlayacak model dahi binlerce görsele ihtiyaç duymaktadır. İşin karmaşıklığına bağlı olarak sayı on binleri de bulabilir. Ayrıca fotoğrafların sadece sayısı değil niteliği de önemlidir. Farklı ışıklarda, farklı pozlarda, farklı arka planlara sahip, farklı tür kedi ve köpek bulunduran çeşitli görseller hazırlanmalıdır. Ve tüm görseller modelin ihtiyaçlarına göre işlenmeli, gerekliyse her birinin içeriği yanına ayrı ayrı kodlanmalıdır.
İşinizin teknoloji ile taklit edilebilmesi için öncelikle onun dijitalleşebilmesi gerekmektedir. Dijitalleşme; fotoğraf, video veya diğer veri şekillerinde olabilir. İşinize ait veriyi oluşturmak, dijitale aktarmak, düzenlemek ve modelin eğitilebileceği hâle getirmek ciddi emek gerektirmektedir.
Eğer dikkat ederseniz en çok bilinen yapay zeka modelleri şu anda zaten dijital olan veya kolaylıkla dijitale aktarılabilecek olan alanlardadır (yazı, görsel, kodlama). Bunlar dışında kalan alanlarda ise kolay dijitalleşebilecek olanlar genellikle ilk eğitilenler olacaktır. Örneğin sürücüsüz araçlar için; simülasyonlar ve araçlara yerleştirilen kameraların görüntüleri kullanılmaktadır. Otonom araçlar bu verileri kullanarak kaza yapmadan ve trafik kurallarına uyacak şekilde hareket etmeyi öğrenebilir. Dolayısıyla temel konu işinizin bilgisayar başında olması değil, çeşitli aygıtlarla veya sensörlerle mesleğinize ait veri toplanıp toplanamadığıdır.
Az önceki araç örneğinde dikkat çekmek istediğim bir husus daha var. Fark ettiyseniz, içeriğe dair veri olmasa bile ihtiyacın kendisi simüle edilerek de model eğitilebiliyor. Böylece kolay dijitalleşemeyecek işler için de simülasyonlar oluşturularak çözümler üretiliyor. Gerçek hayatın simülasyona çevrilmesi, buradan yapay zeka eğitimi ve uygulaması yakın gelecekte fazlasıyla karşımıza çıkacak önemli bir olgu olacak.
Yön 2 – İşiniz kendisini ne kadar tekrar ediyor?
İşinizin kendisini tekrar sıklığı onun öğrenilme kolaylığını doğrudan değiştirecektir. Benzer sonuçlar üreten birbirine yakın örnekler, eğitilme başarısını ve çıktının doğruluk yüzdesini hızlıca artırmaktadır.
Çözülmesi gereken farklı problem türü ne kadar azsa, problemler için örnekler ne kadar çoksa mesleğiniz eğitim için o kadar fazla veriye sahip demektir.
Yön 3 – Çalışmalarınız size özgü mü?
Eğer standartlaşmamış, size özgü işiniz varsa iki sonuç doğurabilir:
Yaptıklarınızın fazlaca örneği yoksa ve çok kalabalık olmayan bir iş kolundaysanız muhtemelen eğitim için yeterli veri bulunmayacağından işinizi yapacak teknolojinin eğitimi de zor olacaktır.
Eğer standarda yakın çalışmalar yapıyor ancak kendi tarzınızda yapıyorsanız, standart için eğitilmiş modeller kolaylıkla size özgü olan çalışmalara adapte edilebilir. Diyelim ki ressamsınız ve resimleriniz görüldüğünde size ait olduğu anlaşılabilecek derecede özgün tarzınız var. Görsel üretebilen yapay zeka modelleri rahatlıkla sizin tarzınız için de eğitilebilir üstelik normalde istediği veri miktarının yüzde birini bile istemeyecektir. Unutmayın, resim çizmeyi öğrenmeyecek, zaten resim çizmeyi bilen teknoloji, sizin gibi çizmeyi öğrenecek.
Yön 4 – İşiniz tek bir bütün mü yoksa öğrenilebilir alt parçalara sahip mi?
İşiniz ne kadar alt aşamalara bölünebiliyorsa, alt aşamalar ne kadar iyi tanımlanabiliyorsa eğitimi de o derece kolaylaşacaktır. Yapay zeka modelleri, birbirinden bağımsız alt aşamaları öğrenip daha üst aşamayı oluşturmak için bunları rahatlıkla kullanabilirler.
Yazının başında hatırlarsanız yapay zekanın şu andaki işinizin aynısını yapıp yapamayacağını sormuştum. En fazla gözden kaçırılan hususlardan biri de budur. Eğer yapay zeka gelişme hızı insanların adapte olabileceğinden hızlı olmazsa zaman içerisinde siz de çalışmalarınızı ona göre değiştirmeye başlayacaksınız demektir. Dolayısıyla şu anda yaptıklarınız taklit edilebilir duruma geldiğinde siz de işinizi ileriye taşımış ve modelin de yardımıyla çok daha hızlı, farklı olasılıklara da açık ve ileri çalışmalar yapabilir durumda olacaksınız. Öte yandan yaşanan gelişmeler gitgide tüm mesleklerde az kişiyle daha çok iş yapılabilecek hâle ilerlediğimizi göstermektedir. Dolayısıyla adaptasyon hızımıza bağlı olarak gelecekte artacak işsizlik sorunundan bahsetmek güç değil. Terazinin hangi kefesinin ağır basacağı ise ayrıca incelenmesi gereken çok zorlu bir konudur. Son olarak belirtmekte fayda var ki; yazıda saydığım yönler açısından model eğitimine yatkın olan meslekler için tüm süreç hızlı ilerleyecektir. Bu mesleklerin adaptasyon ve işsizlik süreçlerinin daha zorlu yaşanacağı söylenebilir.
