“Gemiyi söküyoruz ama ardında neyi bıraktığımızı görmezden geliyoruz. Bu kentin sırtına zehirli bir miras yüklüyoruz.”
Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Koray Önalan, Aliağa’da yürütülen gemi söküm faaliyetlerinin yalnızca sanayiye değil, kentin geleceğine de ağır bir bedel ödettiğini söylüyor. Ona göre, çevre kirliliği, tehlikeli atıkların kontrolsüzlüğü ve denetim eksikliği, İzmir’in üzerinde giderek büyüyen bir çevre felaketinin habercisi.
Tehlikeli atıklar ve denetimsizlik: İzmir’in sırtına yüklenen miras
Aliağa’da gemi söküm faaliyetlerinin yarattığı atık yükü, yalnızca sanayi bölgesiyle sınırlı kalmıyor. Önalan, bu süreçte ortaya çıkan asbest, ağır metaller ve diğer tehlikeli atıkların çevreye ve insan sağlığına ciddi zararlar verdiğini vurguluyor.
“Asbest söküldü deniyor ama nasıl, nerede, hangi şartlarda? Bu süreçlerin çoğu denetimsiz yürütülüyor. Kentin sırtına zehirli atıklar bırakıyoruz.”
Uluslararası normlara uygun denetimlerin yapılmadığını, mevcut uygulamaların ise şeffaflıktan uzak olduğunu belirten Önalan, İzmir’in çevresel yükünün her geçen gün ağırlaştığına dikkat çekiyor. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Basel Sözleşmesi Sekretaryası’nın 2022 verilerine göre, gemi söküm faaliyetlerinin yürütüldüğü bölgelerde çevre kirliliği ve insan sağlığı üzerindeki etkiler, sıkı denetim mekanizmaları uygulanmadığında kalıcı tahribatlara yol açabiliyor.
Denetim açığı, sağlık riski ve ekosistem tehdidi
Gemi söküm sürecinde ortaya çıkan tehlikeli atıkların izlenmesi ve bertaraf edilmesi gerektiğini söyleyen Önalan, bunun sadece çevresel değil, toplumsal bir sağlık meselesi olduğunun da altını çiziyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 2021 tarihli raporuna göre, tehlikeli atıklara maruz kalan topluluklarda solunum yolu hastalıkları, deri rahatsızlıkları ve kanser vakalarının görülme sıklığı ciddi şekilde artıyor.
“Bu sadece doğayı değil, insan sağlığını da tehdit eden bir mesele. Gemi sökümünden çıkan atıkların nereye gittiği, nasıl bertaraf edildiği belli değil.”
Aliağa’nın karanlık yüzü, İzmir’in geleceğini yakından ilgilendiren bir çevre ve sağlık meselesi olarak çözüm bekliyor. Önalan’a göre, denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi ve şeffaflığın sağlanması, İzmir’in bu yükten kurtulmasının ilk adımı olacak.
📌 Kaynakça
- ILO & Basel Sözleşmesi Sekretaryası (2022) – Safe and Environmentally Sound Ship Recycling: Global Assessment
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO, 2021) – Health Impacts of Hazardous Waste Exposure
- European Environment Agency (2023) – Environmental Impacts of Shipbreaking in Europe
Afet kentinin anatomisi – Bölüm 1: Orman yangınları neden afete dönüşüyor?
Afet kentinin anatomisi – Bölüm 2 | Kuruyan barajlar, tükenen akiferler: Su krizi kapıda
Afet kentinin anatomisi – Bölüm 5 | Atık yönetimi ve katı atıkta çöküş: İzmir’in Harmandalı krizi
