Önce cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump’a yönelik suikast girişimi sonra yaşı nedeniyle eleştirilen ABD Başkanı Joe Biden’ın adaylıktan çekilmesi… Haber metinlerinde “şok” ifadesine yer vermekten hiçbir zaman hazzetmemiş bir gazeteci olarak Amerikan siyasetinin son iki haftasının şok üzerine şokla geçtiğini söylemek abartılı bir niteleme olmayacaktır. ABD Başkanı Biden, partisinin adayı olarak yaklaşık dört yıldır yardımcılığını yapan Kamala Harris’i işaret etti.
Biden’ın işaret ettiği Kamala Harris’e karşı 1 Ağustos’a kadar aday çıkar mı, potansiyel demokrat adaylar ne yapacak, Harris Demokrat Parti delegelerinin oy takdirini alabilecek mi gibi sorular neredeyse 48 saatten kısa süre içinde anlamını yitirdi. 59 yaşındaki Kamala Harris’in Chicago’da düzenlenecek kongrede adaylığının resmileşmesi neredeyse kesin gibi görünüyor. Peki demokratlar bu hamle ile Trump’ın avantajını elinden alabilecek mi? Harris ABD tarihinin ilk kadın, siyah ve Asya kökenli başkanı olabilecek mi? Reuters/Ipsos anketinde Trump’a karşı üstünlük sağlayan tek kişi, eski first lady Michelle Obama son bir haftada adaylığını duyurup sürpriz yapabilir mi?
Fikir Gazetesi, siyasi ve toplumsal kutuplaşmanın zirvede olduğu ABD’deki son durumu ve olasılıkları Virginia Üniversitesi Siyaset Merkezi’nden siyaset bilimci J. Miles Coleman ile konuştu. Aynı zamanda siyasi kartograflık yapan Miles, binlerce seçim haritasından oluşan bir portföy oluşturmuş, bir önceki seçimleri yakından analiz etmişti. Coleman’a göre bu kez şokta olan cumhuriyetçiler. Başkanlık münazarasından bu yana kötü günler geçiren demokratlar ise seçime kısa bir süre kala rakiplerinin planlarını en azından şimdilik devre dışı bırakmışa benziyor.
ABD SİYASETİNDE ŞOK ÜSTÜNE ŞOK
Amerikan siyaseti, Cumhuriyetçi aday eski Başkan Donald Trump’a yönelik suikast girişiminin ardından bir anlamda şoka girmişti. ABD Başkanı Biden’ın adaylıktan geri çekilme kararı aynı etkiyi yarattı mı? Yoksa zaten böyle bir hamleyi bekliyor muydunuz?
Komik olan suikast girişiminden bahsetmeniz. Çünkü bir hafta önce yaşanan olay bize sanki on hafta önce gibi geliyor! Bu olayın nasıl gündemden kaybolduğu bile çılgınca! Ancak Biden’ın Kongre’deki Demokrat üyelerden, bağışçılardan ve tabandan baskı görmesi önemliydi. Çekilmesi sistemi sarstı. Çünkü kendisini 1972’de Senato’ya seçildiğinden beri 50 yıldır başkan olarak gören bir kişilikle karşı karşıyaydık. Başkan olduktan bir dönem sonra görevden feragat etmesi için ikna edildi. İşte bu çok önemli bir gelişme.
TARİHTEN UNUTULMUŞ BİR ÖRNEK: LBJ
Son dört yılda, Biden bir halefiyet planı hazırlasaydı demokratlar için başkanlığa giden yol daha net ve basit olmaz mıydı? Biden kendisini ve görevi sınırlayan gerekçeler hakkında dürüst davranmadı mı?
Bu, başarılı birini seçme açısından ilginç bir soru. Sonuçta Harris’i destekledi. Demokrat Parti’deki herkes onun arkasında toplandı. Harris dört yıl boyunca başkanlık makamını yakından gördü. Elbette cumhuriyetçilerin vermek istediği mesaj yeniden seçilmek için uygun değilse, görevde kalmak için de uygun değildir şeklinde… Diğer başkanlar sadece istifa etti; Lyndon B. Johnson bunun mükemmel bir örneğidir. Yeniden seçim için aday olmadı ama görev süresinin sonuna kadar görevde kaldı. Belki de demokratların bir noktada karşılaşacakları sorun bu olabilir. Ancak şu anda bunu gündeme getiren yalnızca partizan cumhuriyetçiler.
“CUMHURİYETÇİLER ARTIK YAŞ KOZUNU OYNAYAMAYACAK”
Biden’ın başkanlığı ve geri çekilmesi Cumhuriyetçi Parti’nin oyun planını bozdu mu? Sonuçta cumhuriyetçilerin kampanya stratejisi Biden’ın yaşına odaklanmıştı…
Evet! Şimdi senaryoyu tersine çevirmek gerekiyor öyle değil mi? Biliyorsunuz, gelecek ay Demokrat Parti Harris’i resmen aday gösterdiğinde, genel seçimlerde büyük bir partinin adayı olarak yarışan en yaşlı aday Joe Biden değil Donald Trump olacak.
Evet, zaten demokratlar Biden’ın çekilme kararı sonrası “Trump başkan olmak için çok yaşlı” diye sosyal medyayı kasıp kavuruyor bile…
Evet! Sosyal medyada yaptığı bazı paylaşımlardan Trump’ın bu haberi pek iyi karşılamadığını görebilirsiniz. Hala Joe Biden’a saldırıyor. Trump kampanyası Biden’a karşı mücadele etmek için hazırlanıyordu. Son durum onları şaşırtıyor. Biden’ın bu şekilde ayrılmasının bir avantajı, cumhuriyetçilerin son kongrelerinde ana odağına Biden’ı almalarıdır. Artık gitmiş durumda. Diyelim Biden, aday olmayacağı kararını geçen yıl duyurmuş ve Harris’e o zaman desteğini açıklamış olsaydı… O vakit cumhuriyetçilerin Harris’i dövmek için bir yıl süresi olurdu. Şimdi sadece birkaç ayları var. Bu durum sonunda demokratların lehine olabilir.
OBAMALARIN AKLINDA NE VAR?
44. ABD Başkanı Obama, çekilme sonrası yaptığı açıklamada Kamala Harris’in adını anmadı. “Önümüzdeki günlerde keşfedilmemiş sulara yelken açacağız. Ancak parti liderlerimizin seçkin bir aday sürecini oluşturabileceklerinden eminim.” dedi. 2020 başkanlık yarışında Harris demokrat aday olmak istedi ancak kötü performans gösterdi. Acaba Obama’yı düşündüren bu muydu?
Obama onayını nasıl verdiği konusunda meşhur bir ihtiyata sahiptir. Donald Trump ise bunun tam tersidir. Söz gelimi Trump kongre ve valilik yarışlarının neredeyse her birinde adayları destekledi. Ancak Obama tam tersidir. Obama, çekişmenin üzerinde biri olarak görülmek ister. Açıkçası 2020’de bile Biden’ı desteklemediğini düşünüyorum. Ama Biden o zamanlar varsayılan adaydı. Bu yüzden mesele biraz da Obama’nın Obama olmasıdır.
Reuters Ipsos’un anketi eski First Lady Michelle Obama’nın Trump’a karşı Harris, Biden ve diğer potansiyel adaylardan çok daha iyi performans gösterebileceğini ortaya koyuyor. Eski Başkan Obama’nın Harris’e desteğini vermemesi, böyle bir nedenle açıklanabilir mi?
Bir süredir, Michelle Obama bazı demokratlar için bir rüya adayıydı. Ancak Michelle Obama hiçbir zaman gerçekten ilgi göstermedi. Obamalar başkanlık sonrası hayatlarının tadını çıkarıyor. Kütüphaneler inşa ediyorlar, filmler yönetiyorlar. Yani Michelle Obama’nın bu işe gireceğine dair çok bir gösterge yok. Hatırlayın Hillary Clinton 2016 yarışına girmeden önce çok popülerdi. Ama ne oldu? Cumhuriyetçiler onun onay oranını düşürdü. Yani birinin iyi görünen anket sonuçları, bir kampanyanın sıcağında bambaşka olabilir.
“HÂLÂ KİMİ AMERİKALILAR SİYAH KADIN BİR BAŞKANA HAZIR OLMAYABİLİR”
Suikast girişiminin ardından Trump’ın popülaritesi arttı. Öte yandan, daha fazla Amerikalı siyasi şiddet meselesinde Trump’ı suçluyor. Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en kutuplaşmış, en yoğun seçimlerine mi gidiyor?
Korkutucu bir tablo var. Ben ılımlı bir demokratım. Örneğin büyükannem, ailem Louisiana’dan geliyor. Büyükannem Fox News ne söylerlerse izliyor. Bazen büyükanneme mesaj atmak bile istemiyorum. Çünkü biliyorum ki siyasetle ilgili bir konuya dönebilir ve sadece anlaşmazlık yaşarız. Siyasetle bölünmüş birçok aile var. Birçok seçmen suikast girişimi sonrası Trump’ın iyi olduğuna seviniyor ama aynı zamanda buraya nasıl gelindiğinde büyük katkısı olduğunu biliyor. Michigan’daki bazı sağcı milis grupları anımsatayım size. Demokrat Vali Gretchen Whitmer’ı kaçırmayı planlamışlardı! Bu tür şeyler sadece 6 Ocak’ta değil, birçok kez gündeme geldi. Suikast girişiminden beri ortada birçok komplo teorisi dolaşıyor. Biden’ı, başkalarını suçlayanlar var. Ve bence cumhuriyetçiler ya da en azından Kongre üyeleri ve etkili cumhuriyetçiler, ortalama seçmen için çok dengesiz görünürlerse, kendileri için mükemmel bir fırsatı geri tepebilir.
Kamala Harris’in artıları ve eksileri neler ve Trump’a karşı avantaj ve dezavantajları ne olur?
Önce eksilerden başlayacağım. Onay oranları genellikle Biden’la benzer. Evet, bir ön seçim, genel seçimden farklıdır. Başkan Yardımcısı olarak çalıştığı konu olan sınır ve göç meselesiyle ilgili bazı endişeler var. Bu, cumhuriyetçilerin ona saldırabileceği en güçlü konu. Bununla birlikte belki şaşırabilirsiniz ama Amerikalıların bazıları hala siyahi bir kadın başkana hazır olmayabilir. Harris’in bir avantajı ise kürtaj hakları konusunda Biden’a kıyasla daha iyi bir konumda olması. Bu demokratlar için halkın lehine olan çok önemli bir konu. Bir başka avantajı Biden’a nazaran çok daha enerjik bir kampanya yürütebilmesi olasılığı. Kuzey Carolina, bu seçimlerde kilit eyaletlerden biri. Harris bu yıl oraya yedi kez gitti. Bu eyalet muhtemelen Joe Biden’dan daha genç birini seçebilir. Bunun dışında Kamala Harris Biden’a kıyasla erkek seçmenlerde biraz daha kötü performans gösteriyor ancak demokratik çekirdek gruplar olarak tanımlanabilecek kadınlar ve azınlıklarla çok daha iyi. Bu gruplar demokratları heyecanlandırması gereken gruplar. Dora, son bir aydır burada olan havayı söyleyebilirim. Başkanlık münazarasından beri demokratlar büyük moral bozukluğu yaşıyorlardı. Sonra Cumhuriyetçi Parti Kongresi yapıldı. Orada ise çok uzun konuşan, çok fazla daldan dala atlayan bir Trump gördü insanlar. Biden çekildikten sonra ise tam bir tersine dönüş oldu. Artık çok fazla enerji var, çok fazla birleşme var. Yakın, zorlu bir yarış olacak. Ama en azından demokratlar açısından Biden hala adayken olduğundan çok daha fazla coşku var.
M. J. Bryza: “Trump’a Suikast Girişimi Sonrası Biden’ın Şansı Yok”