Değişen Kale: Adıyaman

2023 Genel Seçimleri’nin ardından henüz bir yıl geçmeden bir yerel seçim sürecine girdik. Türkiye’de bir senede iki seçim yaşadı. Muhalefet genel seçim yenilgisinden sonra toparlanması zor bir dağılma sürecine girdi. Aynı şekilde bir blok halinde seçime giren iktidar bloğunun karşısında dağılan ittifaksız bir muhalefet mevcuttu. 

Kurulan ittifak masasında önce masanın en büyük ikinci partisi ardından küçük paydaşlar kalktı, ayrıca dışardan destek veren HDP aynı şekilde muhalefetin en büyük partisini önceki genel ve yerel seçimin aksine dışarıdan desteklemedi. Böyle bir atmosferde normal olarak muhalefet seçmeninin büyük çoğunluğunda bir umutsuzluk mevcuttu, özellikle son genel seçimi beklenenin aksine kaybetmesi bu umutsuzluk için büyük bir neden oldu.

Genel seçim anketlerinin tersine birçok anket şirketi muhalefetin bu seçimi kaybedeceği sonucunu gösteren anketler paylaşıyordu veya daha küçük partilerin anlamsız şekilde birçok yer kazanacağı ama en büyük muhalefet partisinin daha büyük bir kayıp içinde olduğunu paylaşıyordu. Genel seçimde yapılan anketler gibi yerel seçimde yapılan anketler de yanıldı. Türkiye’nin en büyük muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) beklenenin aksine iktidarı tek başına yendi, yerel yönetimlerde birinci parti ve tek başına yine yerel yönetimlerde iktidar oldu.

Seçime dair umudu olanların bile şaşırdığı birçok şehir, ilçe ve belde oldu. Bunlardan birisi, açıkça Adıyaman’dı. Yıllardır Menzil Tarikatı’nın kalesi olan Adıyaman Belediyesi bu seçimde CHP’ye geçti, birçok kişiyi şaşırttı. 2023 Genel Seçimleri’nde iktidarın adayı ve mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yüzde 66 gibi bir oy oranını bulan Adıyaman, asıl mesleği avukat olan Abdurrahman Tutdere’nin yönetimine geçti.

CHP Adıyaman’ı tarihi boyunca sadece iki dönem yönetti. Adalet ve Kalkınma Partisi 2011 Milletvekilliği seçimlerinden bu yana Adıyaman’da hafife alınmayacak bir oy yüzdesine sahipti, 2014 Yerel Seçimleri’nde Adalet ve Kalkınma Partisi oyların yüzde 50,84’üne sahipken CHP sadece yüzde 18’ine sahipti. Peki bu durumu değiştiren ne oldu, neden Adıyaman halkı tercihini değiştirdi?

ADIYAMAN VE 2024 YEREL SEÇİMLERİ

2024 Yerel Seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi Adıyaman’ın merkez ilçesinde genel seçimin aksine hiçbir mahallesinde birinci parti olarak çıkamadı, mahalle çoğunluğu CHP’ye geçti. CHP, 49 mahallenin 41 mahallesinde birinci çıkarak ezici çoğunluğu aldı (1).

Adıyaman seçimlerinde seçimin kazanılmasında iki etken çok önemliydi, iktidarın ekonomi politikasına olan tepki ve Abdurrahman Tutdere’nin adaylığı. İktidarın her geçen gün ekonomiyi dahada dibe çeken ekonomi politikasının kesin ve net gözle görülüyor ki yerel seçimlerde çok büyük etkisi oldu, halk artık enflasyon, zamlar ve düşük maaşlar altında ezilmek istemiyordu. Buna tepki olarak yerel seçimlerde en büyük muhalefet partisine desteklerini sundular, seçim zaferini yalnızca bu duruma bağlamak hem adaylara hem de CHP’nin örgütüne haksızlık olur. 

TUTDERE VE ADAYLIĞI

İkinci en büyük etken olan adaylık, öncelikli bilinen aday Abdurrahman Tutdere olmasına rağmen 12 Şubat günü yapılan Parti Meclisi ve MYK toplantıları sonucu Tutdere’nin adaylığı kesinleşti (2), 12 Şubat’tan sonra Adıyaman’da CHP sıkı çalışmalara başladı.

KAMPANYA

Konuştuğumuz kaynakların bize belirttiği en büyük çalışmalardan birisi şuydu, Adıyaman’ın sorunlarını ve çözüm önerilerini partideki genç üyeler tarafından halka aktarılması. Tutdere, seçim kampanyası boyunca CHP Adıyaman örgütündeki gençlerin yardımını fazlaca almış. Konuştuğumuz parti üyeleri tarafından dile getirilen bir diğer konu seçim kampanyasının bizzat Tutdere tarafından yönetildiği. Daha önce milletvekilliği yapan Tutdere, Adıyaman’ın ve Adıyaman halkının sorunlarına hakim ve mecliste birçok defa dile getirmişti, bunla beraber sorunlar için birçok çözümü vardı. Özellikle siyasete genç yaşta girişmiş harmanlanmış orta yaş ve üstü insanların iletişim becerisi daha yüksek olabilme ihtimali varken, gençlerin enerjisi ve ikna becerisi bu insanlardan daha yüksek olabilir. Tutdere’nin gençlerin yardımını almasının birinci sebebi bu. Kampanyayı kendi yönetmesi kendisinin daha ön plana çıkarılması konusunda önemli bir karardı, Adıyaman halkı Tutdere’yi partilerden bağımsız olarak Adıyaman’ın sorunlarını çözebilecek birisi olarak görüyordu. 

SEÇİM SONRASI

Seçim sonucunda Adıyaman sokaklarında yapılan bir röportajda karışık tepkiler mevcuttu. Halkın çoğunluğu mevcut durumdan mutlu gibi görünüyor. Gelen tepkiler arasında “Kimse Adıyaman benim kalem demesin, Adıyaman kimsenin kalesi değil”, “Biz hep Adalet ve Kalkınma Partisi’ne oy veriyorduk, bu seçimde değişiklik yaptık”, “Umarım böyle devam eder” gibi memnun olunan tepkiler mevcut. Bunun yanında sonuçtan memnun olmayanlarda var en garip tepki ise “Erdoğana mahçup olduk” diyen bir vatandaşın tepkisi.

Röportajda en büyük tepki açık şekilde emekliye verilen ücretler ve Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Adıyaman’ı kalesi olarak görüp hizmet getirmemesi üzerine olan tepkilerdi. Özellikle röportaj sırasında verilen bir tepki gösteriyor ki seçim akşamı genel merkez tarafından yapılan “Sesli kutlamalar yapmayın, dikkat edin” gibi verilen uyarılar Adıyaman halkının hoşuna gitmiş. Adıyaman halkının en büyük dert yandıkları konu açık şekilde deprem konusu, görünüyor ki Adıyaman halkı deprem konusunda çok titiz ve acılı. Hükümetin deprem sonrası verdiği sözleri tutmaması, belediyenin yetersiz kalması Adalet ve Kalkınma Partisi’nin seçimi kaybetmesinde en büyük etkenlerden birisi. 

Özellikle röportajda “Tutdere aday oldu ve kazandı”, “Ben Cumhuriyet Halk Partisi’ne değil Tutdere’nin kişiliğine oy verdim”, “Tutdere deprem sorununu aldı meclise götürdü, diğerleri bunu yapmadı” gibi Tutdere’nin kişiliğini öne çıkaran yorumlar mevcuttu.

DEM Parti için de seçim sonuçları Adıyaman bölgesinde kötüydü, DEM Parti Adıyaman Belediye Başkan Adayı Bahattin Bilgin seçim sonuçlarını şöyle değerlendiriyor. “Cumhuriyet Halk Partisi bir çalışma yaptı, sonucunda bizim seçmenimizin önemli bir kısmı ‘Biz kazanamayız Cumhuriyet Halk Partisi kazanmaya yakındır’ düşüncesiyle ı Cumhuriyet Halk Partisi’ne oy verdi. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin küskün seçmeni aynı şekilde Cumhuriyet Halk Partisi’ne yöneldi. Bizim yetersiz çalışmamızdan da kaynaklandı boşluğu dolduramamız” diye belirtiyor (3).

Tutdere için de bu seçim Adıyaman bölgesinde bir parti gözüyle bakılmaması gerektiğini belirtiyor, gittiği her yerde büyük bir sevgiyle karşılaştığını belirtiyor. Aynı şekilde Tutdere halkın içinde bulunmasının, parti olarak sorunları meclise taşımasını halkı yakından dinlemesi kazancın bir etkeni olduğunu belirtiyor. Seçim dönemi aynı şekilde halkın yanında, içinde bir kampanya izlediğini bu sayede oy oranını arttırdığını söylüyor. Tutdere aynı şekilde şunları söylüyor “6 Şubat depreminde Adıyaman halkı yalnız bırakıldı, biz ise halkın yanındaydık bunun sunucunda halkın bize ve Tutdere’ye olan bir güveni oluştu”, “Ben partinin gençlik kollarından gelen bir siyasetçiyim, uzun süredir Adıyaman halkının sorunlarına karşı duyarlılığımız var, tütün platformu kurmuştum daha önce onun sözcülüğünü yapıyordum. Adıyaman’da nerde bir sorun varsa Tutdere onun yanında oldu”, “En çok kadınlar ve gençlerden oy aldık, kadınlar değişim istiyordu kadınlar, Adıyaman’ın sesinin duyulmasını istiyordu.”

Aslında buradaki kırılma noktası iktidarın 2023’te verdiği sözleri tutmamış olması, Adıyaman’ı yok sayması. Arama kurtarma ekiplerinin geç ulaşmasıydı. Bu duygu Adıyaman’da uzun süredir hakimdi: “Adıyaman’da MHP aday çıkarmadı, AKP’yi destekledi. Tüm partilerin adayları vardı, buna rağmen biz Adıyaman’da büyük bir zafere imza attık. Sorumluluğumuz büyük ve biz hizmetlerimizle bölgede örnek bir belediyecilik yapacağız” (4). 

Yaptığımız değerlendirmeler ek olarak Adıyaman’da yaşayan Recep Sayan’a yerel seçimler, mevcut durum ve belediye çalışmaları üzerinden çeşitli sorular yönelttik:

“TUTDERE HEP HALKIN İÇİNDEYDİ”

Adıyaman’da CHP nasıl kazandı, genel seçime kadar olan süreçte hangi etkenler Adıyaman seçmeninin oy verme davranışını değiştirdi?

Aslında genel ve yerel seçim arasındaki çalışmadan ziyade Adıyaman’da aday olan Tutdere burada çok büyük bir etken oldu çünkü kendisi 2023’te yaşanan 6 Şubat depreminde halkın içerisinde vatandaş, dışarıda halkın sesi olan bir siyasetçi oldu. Mecliste Adıyaman’ın sesi oldu. Adıyaman halkı Tutdere’nin bu tavrını çok beğeniyordu, aday olmasındaki en büyük etken de halkın desteğini bu süreçte almasıydı. Birinci ve en büyük etken bu, ikinci etkense deprem sonrası eksiklikleri en iyi gözlemleyen ve yerel seçim döneminde bunları iyice analiz edip halka aktarabilmesiyle Tutdere yarışta öne geçti. Seçim döneminde dersine çalışmış değil dersi yaşamış bir öğrenci olduğunu çok belli etti. Menzil’in kökleri saldığı Adıyaman’da sol bir partinin bu kadar yüksek bir oy alması beklenmedik bir hareketti ama halk bu seçimde partiden ziyade şahsa oy verdi. Benim en büyük fark ettiğim şey bu oldu. Bazı partiler gibi seçim döneminde erzak dağıtmayı değil insanların erzağa nasıl rahat ulaşabilmesini konuşup bunun üzerine planlar kuruldu, bunlar halka etkili bir şekilde aktarıldı. Tutdere seçim döneminde diğer partilere ve adaylarına laf atmak, politik tartışmaya girmek yerine iğneleyici konularda göndermeler yaptı, bu durum da koltuk sevdalısı gibi görünmek yerine halkçı konumuna yükseltti. CHP’liler denilince yaşı büyük olan kişilerce elinde alkol boynunda haç olan kişiler akla geliyordu, bu insanlara ulaştılar bu kişilere kendilerini tanıttılar. Bu sadece seçim döneminde olan bir durum değildi, Tutdere seçim dönemi dışında da halkın içindeydi…

“ADIYAMAN’DA MENZİL DÜZENİ DEĞİŞTİ”

Peki kısa bir dönemde olsa Adıyaman’da Cumhuriyet Halk Partisi yönetiminde neler değişti?

Adıyaman’da başta “Menzil Düzeni” değişti, bakın bu çok önemli çünkü Menzil’de dönen gizli paranın haksız kazancın haddi hesabı yoktu, çoğu çalışanın sigortası dahi yoktu. Böyle bir düzenden şimdi gelinen nokta ise her işçi denetleniyor, Menzil’in içerisindeki insanların neler yaptığı gözlemleniyor ve paranın nereden geldiği nasıl gittiği araştırılıyor. Bu işçilerin çoğunun sigortası yoktu, şimdi hepsi denetleniyor. Oradaki şeyh ve yardımcıları attıkları adımları devlet kontrolü ile yapıyor. Onun dışında deprem konutlarının yapımı çok çok hızlandı.

Adıyaman halkının Cumhuriyet Halk Partisi’ne bakış açısı değişti mi?

Benim bile değişti, Adıyaman halkı diğer seçeneklerinin de olduğunun farkına vardı. Bir defterde tek bir sayfa olmadığını görmüş oldu. Alternatifleri gördü…

Adıyaman’da CHP’ye bakışın nasıl değiştiğine yönelik soruyu yine Adıyaman’da yaşayan bir vatandaşa sorduk. Yanıtı şu şekildeydi: “Artık Adıyaman Cumhuriyet Halk Partisi’ne bir önyargıyla bakmıyor, ayrıca şunu kesinlikle söyleyebilirim yarın bir genel seçim olsa Adıyaman’da Cumhuriyet Halk Partisinin iki milletvekili garantidir…”

MAHALLE BAZLI SONUÇLAR

Mahalle bazlı seçim sonuçlarına baktığımızda, 2023 Genel Seçimleri’nde Adıyaman Merkez ilçesinin mahallelerinde büyük oranda birinci çıkan Adalet ve Kalkınma Partisi, 2024 Yerel Seçimlerinde bu oranı kaybetti. 2024 Yerel Seçimlerinde Adıyaman Merkez ilçesinin hiçbir mahallesinde Adalet ve Kalkınma Partisi birinci olamazken, tacı CHP aldı. 49 mahallenin 41’inde Cumhuriyet Halk Partisi birinci olurken, ikinciliği 4 mahalle ile DEM Parti ve son olarak 3 mahalle ile Demokratik Sol Parti takip etti.

SONUÇ YERİNE

Adıyaman, şüphesiz depremden en çok etkilenen şehirlerimizden bir tanesiydi, yıllardır kale olarak görülen deprem, döneminde yalnız bırakılan yardımların geç ulaştığı şehrimizdi. Yıllardır Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Adıyaman’ı kale olarak görmesi halkta büyük bir tepki oluşturdu, hizmet gelmemesinin yorgunluğu sandıklara yansıdı. Halk tepkisini gösterdi, Adalet ve Kalkınma Partis’ne Adıyaman’da aldığı en düşük oyu verdi, muhalefeti ise birinci parti çıkarttı. Bu sonuçlarda Tutdere’nin sorumluluğu çok önemli.

Adıyaman depremin acısıyla, hizmetsizliğe terk edilmiş bir şehir. Tutdere’nin Adıyaman’ın acısını sarmak için yapacağı projeler, göstereceği gayretler ve halkla ilişkileri sonraki genel seçimde Adıyaman’ın vereceği oy eğilimine büyük bir etkisi olacak.

Bununla birlikte, hemen hemen her mahallede oylarını fazlasıyla artıran Cumhuriyet Halk Partisi, Adıyaman’da yerel iktidarı aldı. Oylarının her mahallede artması, “İktidar seçmeninin sandığa gitmemesi sonucu belediyelerin muhalefete geçmesi” argümanını boşa çıkardı.

BAŞVURULAR

(1): www.ank-ar.com

(2): https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/abdurrahman-tutdere-kimdir-chp-adiyaman-belediye-baskani-adayi-2174719

(3): https://www.youtube.com/watch?v=F99ukTz63Ck

(4): https://www.youtube.com/watch?v=OKK2is5z-xw

Erken Seçim Ne Kadar Erken?

Yerel Yönetimler ve Çocuk Politikaları: Ne Yapmalı? (*)

Yerel İktidarın Önündeki Beş Başlık